Atykoncepcja

ANTYKONCEPCJA

     Bóg im błogosławił mówiąc do nich: bądźcie płodni.

                                        (Rdz 1, 28)

Conceptio

         Łacińskie  conceptio  oznacza tak zapłodnienie, jak i poczęcie.

         Podczas współżycia seksualnego nasienie mężczyzny zostaje złożone w pochwie kobiety i tu napotyka na jedną z dwóch sytuacji, w zależności od tego, czy kobieta jest w okresie swojej płodności, czy niepłodności.

         W okresie niepłodności środowisko pochwy ma odczyn kwaśny, ujście szyjki macicy jest zamknięte i zakorkowane czopem gęstego śluzu. W tych warunkach plemniki nie mają szans na przedostanie się do wnętrza macicy i giną w ciągu paru godzin.

         Natomiast w okresie płodności szyjka macicy jest otwarta, wypełniona obfitym rzadkim śluzem o odczynie zasadowym, zawierającym substancje odżywcze i energizujące. W śluzie tym plemniki stają się aktywne,  przenikają do wnętrza szyjki macicy i lokują się w jej kryptach. W kryptach szyjki macicy plemniki leżakują i dojrzewają przez okres kilku dni. Okresowo ławice plemników opuszczają krypty i falami podążają przez macicę do jajowodów i tam w pobliżu jajników oczekują na pojawienie się komórki jajowej.

         Komórka jajowa człowieka po opuszczeniu jajnika jest zdolna do zapłodnienia w ciągu 12 do 24 godzin. Po tym czasie traci ona żywotność i ulega rozkładowi.

         Do zapłodnienia dochodzi w wyniku spotkania komórki jajowej z plemnikiem, podczas którego plemnik wnika do wnętrza komórki jajowej, a chromosomy plemnika dołączają do chromosomów komórki jajowej.

W tym samym momencie poczyna się nowy człowiek, a kobieta staje się matką. Rozpoczyna się w jej życiu nowy okres – ciąża.

         Zarodek rozpoczyna swoją wędrówkę jajowodem ku macicy. Wędrówka ta trwa około tygodnia. W macicy zarodek przywiera w określonym miejscu do jej błony śluzowej i w niej się zagłębia. W ciągu około czterech dni dokonuje się zagnieżdżenie (implantatio) zarodka w błonie śluzowej macicy.

Anticonceptio

         Antykoncepcją nazywamy takie postępowanie w pożyciu seksualnym, które ma nie dopuścić do zapłodnienia i poczęcia. Postępowanie to w różnoraki sposób może być skierowane przeciw komórkom rozrodczym: tak przeciw komórce jajowej, jak i przeciw plemnikom.

Specyficzny słownik lobby antykoncepcyjnego

Jesteśmy zdumieni, gdy się dowiadujemy, że ci, którzy propagują  antykoncepcję stosują w dziedzinie rozrodczości definicje zupełnie odmienne.

Nie uznają oni momentu zapłodnienia za moment poczęcia. Ich zdaniem poczęcie to nie moment, ale jest to proces, który trwa kilka do kilkunastu dni, od momentu zapłodnienia do zagnieżdżenia zarodka w macicy. Zapłodnienie ma tylko inicjować poczęcie, ale za dokonane poczęcie uważają oni dopiero stan, gdy zarodek jest już zagnieżdżony. Moment dokonanego już zagnieżdżenia uważają za początek początek ciąży. I dopiero od tego momentu można – ich zdaniem - mówić o poronieniu.

Negują oni fakt, że kobieta zachodzi w ciążę i staje się matką już w momencie zapłodnienia. Działania skierowane przeciw zagnieżdżeniu zarodka zaliczają do antykoncepcji, nie do aborcji.

Zamęt ten został spowodowany decyzją Departamentu Zdrowia USA z roku 1972, który wprowadził do sprawozdawczości urzędowej zmienioną terminologię i klasyfikację w dziedzinie położnictwa i ginekologii.

Klasyfikacja ta nie uwzględnia pojęcia poronienia przedimplantacyjnego, które następuje przed zagnieżdżeniem zarodka w macicy -  pewnie dlatego, że jest ono in concreto trudne do rozpoznania i potwierdzenia [15]. 

Klasyfikację tę z entuzjazmem przyjęło lobby antykoncepcyjne, dla którego stała się ona ważnym argumentem dla twierdzenia, że zarodek przed zagnieżdżeniem nie może być uważany za istotę ludzką.

         Zamęt jest tym większy, że wszystkie środki hormonalne stosowane w antykoncepcji (a także wkładki wewnątrzmaciczne) mają podwójne działanie: nie tylko antykoncepcyjne, ale także poronne. 

         Nie ma już prostego podziału na środki antykoncepcyjne i środki poronne.

         Kobieta stosująca tabletki hormonalne nie wie, i nigdy się nie dowie, czy nie jest w ciąży dlatego, że nie poczęła, czy może dlatego, że poroniła.

         Podobnie inna kobieta – nosicielka wkładki wewnątrzmacicznej - może nie mieć świadomości, że poczyna i systematycznie roni swe dzieci, skoro została błędnie poinformowana, że wkładka ma działanie antykoncepcyjne, czyli ma zapobiegać poczęciu [2]. 

Rozpowszechnienie  metod  antykoncepcyjnych  w  Polsce

         Według danych GUS z roku 2006 [4] w naszym kraju ponad 65 % kobiet aktywnych seksualnie stosuje jedną z metod antykoncepcyjnych.

Wśród stosujących antykoncepcję:

-         36,9 %  stosuje  prezerwatywę;

-         26,9 %  stosuje  pigułki antykoncepcyjne lub inne środki hormonalne;

-         21,2 %  stosuje kalendarzyk małżeński; 

-         19,5 %  uprawia stosunek przerywany;  

-           5,6 %  stosuje spiralę;

-           4,7 %  stosuje metody naturalne – termiczną i objawowo-termiczną;

-           1,8 %  stosuje środki plemnikobójcze i mechaniczne;

-           4,5 %  inne metody.

 Efektywność  metod  antykoncepcyjnych

         Antykoncepcjoniści określają efektywność metod przez policzenie  „niepowodzeń” – czyli ilość zaistniałych ciąż – w grupie 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcyjną przez jeden rok. Ten odsetek niepowodzeń nazywa się potocznie wskaźnikiem zawodności Pearla  (Raymond Pearl, 1933).

         Niepowodzenia wynikają z błędów. Odróżnia się „błąd metody” i „błąd praktyczny”. Błąd metody określa się przy idealnym stosowaniu metody. Błąd praktyczny obarczony jest dodatkowo błędami użytkowników metody. 

         Dla oceny efektywności podaje się więc wskaźnik Pearla w postaci dwóch cyfr, oznaczających oba błędy: błąd metody i błąd praktyczny.  

         Podręczniki antykoncepcji szeregują metody antykoncepcyjne pod  względem efektywności według wzrastającego wskaźnika Pearla [2]:

- sterylizacja u mężczyzny (przecięcie nasieniowodów)                  0 – 0,1

- implanty hormonalne podskórne (u kobiet)                        0 – 0,1

- sterylizacja u kobiety (uniedrożnienie jajowodów)              0 – 0,5

- iniekcje hormonalne domięśniowe (u kobiet)                      0 – 1

- wkładka wewnątrzmaciczna miedziana                               0,2 – 1,5

- tabletka dwuskładnikiwa (estrogen + gestagen)                            0,2 – 6

- plaster hormonalny (dwuskładnikowy)                              0,6 – 0,9

- tabletka jednoskładnikowa (sam gestagen)                                   0,7 – 1,1

- prezerwatywa męska                                                           2 – 15

- stosunek przerywany                                                          4 – 19

- środki plemnikobójcze                                                                  4 -  25

- prezerwatywa kobieca                                                                  5 – 15

- błona dopochwowa                                                             6 – 20

Dla porównania  -  metody naturalne  [2, 5, 13, 17]:

         - karmienie wyłącznie piersią w ciągu 6 miesięcy                   0,5 – 2

     - metoda termiczna ścisła (wyłącznie po owulacji)                  0 – 1

     - termiczna rozszerzona (przed i po owulacji)                         0 -  3

    - śluzowa Billingsa                                                                 3 – 5

- objawowo-termiczna                                                            0 – 1   

         - objawowo-termiczna podwójnego sprawdzenia                            0 – 0,4

Dla porównania  -  nie stosowanie żadnej metody:

– u kobiet młodych                                                                          80 - 90

         - u kobiet 40-letnich                                                               40 –50

         - u kobiet 45-letnich                                                               10 –20

Ryzyko  zdrowotne

         Panuje opinia, że im większa skuteczność antykoncepcyjna – tym większe ryzyko zdrowotne. Zupełnie nieszkodliwe jest tylko nie stosowanie żadnych środków antykoncepcyjnych, a więc – postępowanie według zasad naturalnego planowania rodziny.

POZBAWIANIE KOBIETY NASIENIA I NISZCZENIE NASIENIA

Praktykowanie stosunków przerywanych, stosowanie prezerwatywy oraz  sterylizacja mężczyzn przez przecięcie nasieniowodów, a także stosowanie prezerwatywy kobiecej – wszystkie te metody działają przez niedopuszczenie nasienia do pochwy kobiety.

         Podczas stosunków przerywanych nie dochodzi do pełnego przeżycia satysfakcji seksualnej – jest to źródłem frustracji i nerwic seksualnych, a także zaburzeń czynnościowych, jak nadciśnienie tętnicze czy choroba wrzodowa.

         Stosowanie prezerwatywy zmniejsza odczucie satysfakcji seksualnej, co może wpływać na osłabienie więzi uczuciowej między małżonkami i sprzyjać rozwojowi nerwic seksualnych.

U mężczyzn po przecięciu nasieniowodów bywa przedwczesne wygasanie czynności hormonalnej jądra. Bowiem przerwanie ciągłości nasieniowodów uniemożliwia fizjologiczny wypływ nasienia na zewnątrz, a gromadzące się nasienie doprowadza do uszkodzenia komórek produkujących hormony. Następuje wtedy przedwczesne przekwitanie. U mężczyzn takich obserwuje się wzrost częstości raka prostaty o 60 procent. 

Usuwanie  nasienia  z  pochwy

         Bywają jeszcze gdzieniegdzie stosowane starodawne metody przepłuki-wania pochwy po stosunku. Używają do tego celu zwykłej wody z kranu, wywarów z ziół, wina, koka-koli, dodają do tego środki nasieniobójcze. Metody te należą do arsenału domowego, ich skuteczność nie była oceniana naukowo. 

Kobiece  środki  barierowe

         Do środków działających mechanicznie należą kapturki, błony i gąbki dopochwowe. Mają one odgradzać część pochwową szyjki macicy od środowi-ska pochwy i w ten sposób stanowić barierę dla plemników, by nie mogły się one przedostać do wnętrza szyjki macicy. Zakłada się je na czas stosunku, po kilku godzinach winny być usunięte. Zwykle kojarzy się je ze środkami nasieniobójczymi. Mogą powodować otarcia i owrzodzenia błony śluzowej pochwy, odczyn zapalny pochwy, zakażenia pochwy rzęsistkiem, bakteriami i grzybami. Sprzyjają zakażeniom dróg moczowych. Gdy nie zostaną usunięte na czas mogą powodować ciężki i niebezpieczny wstrząs septyczny.     

Środki  nasieniobójcze

         Obecnie używany jest plemnikobójczy nonoksynol-9 w postaci pianki, kremów, żeli i globulek. Zakłada się je do pochwy na 20-30 minut przed stosunkiem. Środki te działają toksycznie nie tylko na plemniki, ale także na prawidłową florę bakteryjną – pałeczki kwasu mlekowego, zapewniające pochwie kwaśny odczyn, stanowiący naturalną ochronę pochwy przed różnymi infekcjami. Pod wpływem środków nasieniobójczych środowisko pochwy staje się podatne na zakażenia bakteryjne i grzybicze. Mogą się pojawiać  uszkodzenia nabłonka pochwy, rumień pochwy, podatność na zakażenia HIV.

         Środki nasieniobójcze wchłaniają się z pochwy do krwi i działają szkodliwie, zwłaszcza na wątrobę.

         Jeśli dojdzie do zapłodnienia - bywają u dziecka wady rozwojowe.  

Sterylizacja  chirurgiczna  kobiet

Zabieg chirurgiczny polega na przerwaniu ciągłości jajowodów. Dotarcie do jajowodów następuje przez wziernikowanie jamy brzusznej lub przez otwarcie powłok brzusznych. Nie jest to metoda stuprocentowa, zdarzają się bowiem po niej zajścia w ciążę i ciąże pozamaciczne. Bywają powikłania z powodu niezamierzonego podwiązania wraz z jajowodem także tętnicy dostarczającej krew do jajnika, czego następstwem może być upośledzenie ukrwienia jajnika, jego niewydolność i przedwczesne przekwitanie.

         W Polsce sterylizacja u obu płci jest zabiegiem niedozwolonym.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

         W antykoncepcji hormonalnej zastosowanie zyskały pochodne hormonów jajnikowych obu faz cyklu miesięcznego: fazy pęcherzykowej (estrogeny) i fazy ciałka żółtego (progestageny). Hormony obu faz mają właściwość blokowania jajeczkowania, jednak w tym zakresie znacznie silniejsze działanie wywierają estrogeny. Progestageny natomiast przede wszystkim wywierają działanie poronne, gdyż powodują wystąpienie zmian zanikowych w błonie śluzowej macicy, przez co staje się ona cienka, co uniemożliwia zagnieżdżenie w niej zarodka [15; 16]. Oprócz tego progestageny powodują zagęszczenie śluzu szyjki macicy, utrudniając przechodzenie plemników do wnętrza macicy [2, 3, 7]. 

Największą skuteczność antykoncepcyjną uzyskuje się przez jednoczesne stosowanie hormonów obu faz, w postaci tabletek dwuskładnikowych. Są one też najczęściej stosowane. Jednak pociąga to za sobą sporo powikłań zdrowotnych. Ponieważ głównym źródłem powikłań jest składowa estrogenowa, w razie przeciwwskazań i ryzyka powikłań stosuje się pojedynczy progestagen. Ma on jednak mniejszą skuteczność antykoncepcyjną.

Pojedynczego estrogenu obecnie nie stosuje się.

         Przy antykoncepcji hormonalnej pojawiają się zjawiska i dolegliwości takie, jakie występują podczas ciąży, różne u poszczególnych kobiet. Należą do nich: zatrzymanie wody i sodu, zwiększenie masy ciała, nudności, jadłowstręt, wymioty, skurcze jelitowe, wzdęcia, obrzmienie piersi, bóle głowy, zawroty, objawy podrażnienia pęcherza moczowego, depresja, osłabienie libido, niepokój, zmęczenie, przebarwienia skóry, trądzik, upławy, kurcze i bóle podudzi, czasem ból piersi, wyjątkowo mlekotok.

Preparaty  dwuskładnikowe  (estrogen + progestagen)

         Preparaty dwuskładnikowe są przeznaczone dla kobiet młodych, zdrowych i niepalących. Produkowane są w formie tabletek lub plastrów.

Tabletki stosuje się cyklicznie przez 21 kolejnych dni, po czym następuje siedmiodniowa przerwa. W czasie tej przerwy pojawia się krwawienie podobne do miesiączki. Owo krwawienie ma upewnić kobietę, że nie jest w ciąży.

         Plastry antykoncepcyjne dwuskładnikowe nakleja się na skórę raz w tygodniu w ciągu kolejnych trzech tygodni, po czym następuje tydzień bez plastra.

Działania szkodliwe środków antykoncepcyjnych są skrupulatnie wymieniane w ulotkach dołączonych do opakowania. Wynika to stąd, że producenci przegrywali procesy sądowe i bywali zmuszani do wypłacania wysokich  odszkodowań z powodu powikłań, utraty zdrowia, a nawet życia. Dołączane ostrzeżenia zabezpieczają ich przed taką odpowiedzialnością.

U wszystkich kobiet stosujących estrogeny występuje podwyższenie ciśnienia krwi, u większości nie przekraczające normy. U pewnej części kobiet występuje jednak znaczniejsze podwyższenie ciśnienia, występuje też szereg poważnych stanów chorobowych naczyń krwionośnych – tak żylnych, jak i tętniczych. Należą do nich: zakrzepica żył głębokich z następowymi zatorami płucnymi; zakrzepica pojedynczych ważnych żył: krezkowej, wątrobowej, siatkówki; zawał serca; udar mózgu zakrzepowy i udar mózgu krwotoczny. Zdarzają się zgony – tak po tabletkach, jak i po plastrach.

Wszystkie powikłania występują kilka razy częściej u kobiet palących papierosy. Umieralność z powodu krwotoku mózgowego jest wyższa u stosujących antykoncepcję hormonalną - niepalących 6,5 razy, a u kobiet palących – aż 22 razy. 

Są obserwacje świadczące o częstszym występowaniu u tych kobiet niektórych nowotworów. Należą do nich: rak piersi – zwłaszcza gdy stosowanie tabletek  rozpoczęto wcześnie, przed pierwszym porodem. A także rak szyjki macicy u stosujących tabletki dłużej niż 5 lat - z tego powodu zaleca się coroczne badanie wymazu cytologicznego z szyjki macicy.

Producenci podają listę chorób, w których stosowanie estrogenów jest bezwzględnie przeciwwskazane. Lista ta jest długa, obejmuje: stwierdzone zaburzenia krzepnięcia krwi; otyłość; aktualnie istniejącą zakrzepicę; unieruchomienie w łóżku – n.p. z powodu złamania kończyny; palenie powyżej 40 papierosów dziennie; migrenę z aurą ogniskową; nadciśnienie powyżej 160/100 mm słupa rtęci; ciężką cukrzycę; hipercholesterolemię; incydent naczyniowy przebyty u rodziców lub rodzeństwa; przebytą zakrzepicę tętniczą lub żylną; chorobę niedokrwienną serca; przemijające napady niedokrwienne mózgu; wady serca; przebyty krwotok mózgowy; choroby wątroby; ciążę lub możliwość ciąży; nowotwory; przejściową utratę widzenia; depresję; migotanie przedsionków; otosklerozę; porfirię; choroby tkanki łącznej.

Producenci podają inną listę, obejmującą stany chorobowe, stanowiące przeciwwskazania względne – to znaczy takie, przy których estrogen można stosować jedynie pod ściślejszą kontrolą lekarską. Należą do nich: zakrzepica, inwalidztwo na wózku, palenie powyżej 15 papierosów dziennie, migrena i inne. 

Preparaty  jednoskładnikowe  (sam  progestagen)

Stosowane są w razie niemożności stosowania preparatów dwuskładnikowych zawierających estrogen z powodu działań ubocznych lub przeciwwskazań.  Przeznaczone są dla kobiet starszych  (powyżej 35 roku życia) i dla kobiet palących.

Tabletki przyjmuje się codziennie, w sposób ciągły, bez przerw. Wymagane jest pedantyczne dopilnowanie punktualności ich przyjmowania.

Iniekcje domięśniowe zawierają progestagen w postaci zawiesiny mikrokryształków. Podaje się je raz na 12 tygodni. Stosowanie ich wiąże się z niemożnością usunięcia preparatu z organizmu, co bywa kłopotliwe w razie wystąpienia powikłań zdrowotnych albo w razie pragnienia macierzyństwa. Powodują one znaczną nieregularność cykli („chaos miesiączkowy”). W razie zajścia w ciążę mogą wystąpić zaburzenia u dziecka: u dziewczynek przerost łechtaczki, u chłopców – spodziectwo (niezupełne zamknięcie cewki moczowej)

Implanty podskórne wszczepia się pod skórę przedramienia w postaci sześciu cienkich pręcików, uwalniających hormon w ciągu około 5 lat.

         Kapsułka zawierająca progestagen jako dodatkowy element wkładki wewnątrzmacicznej uwalnia hormon w ciągu co najmniej 7 lat. 

„Tabletka ratunkowa” używana po stosunku zawiera dużą dawkę progestagenu lub obu hormonów, podawana jest doustnie dwukrotnie w odstępie 12 godzin. Powoduje ona poronienie przedimplantacyjne.

Stosowanie progestagenów wiąże się z podobnymi działaniami niepożądanymi i przeciwwskazaniami, jak przy estrogenach, mają one jednak mniejsze nasilenie i występują rzadziej. W czasie ich przyjmowania występują czasem czynnościowe torbiele jajnika z bólami brzucha. Niedogodnością dla części stosujących je kobiet jest brak miesiączek lub nieregularne krwawienia.

Do stanów, przy których należy natychmiast przerwać ich stosowanie należą: żółtaczka, zakrzepowe zapalenie żył, dłuższe unieruchomienie, zburzenia widzenia.

Działanie rakotwórcze

         Z biegiem lat w szybkim tempie narasta świadomość o działaniu rakotwórczym środków używanych w antykoncepcji hormonalnej. Środki te są wymienione w Rozporządzeniu ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 11 września 1996 roku w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki, w dołączonym doń Wykazie czynników rakotwórczych dla ludzi:

         Poz. 16. Dietylstylbestrol (Diethylstilbestrol),

         Poz. 17. Doustne środki antykoncepcyjne w terapii sekwencyjnej,

         Poz. 18. Doustne złożone środki antykoncepcyjne,

         Poz. 19. Estrogenami terapia substytucyjna,

         Poz. 20. Estrogeny niesterydowe,

         Poz. 21. Estrogeny sterydowe [19].

         Nie wiemy, dlaczego w cywilizowanym świecie hormonalne środki antykoncepcyjne, mimo oczywistego i urzędowo potwierdzonego szkodliwego ich działania, nie tylko są dopuszczone do powszechnego stosowania, ale nawet ich używanie spotyka się z aprobatą autorytetów życia publicznego.

         Z każdym rokiem wzrasta liczba prac naukowych poświęconych temu zagadnieniu: prawdopodobnie nie znajdzie się już sfery zdrowia, w której by antykoncepcja hormonalna nie szkodziła. Statystyki ujawniają, że nowotwory występują u coraz młodszych kobiet i w coraz bardziej złośliwych postaciach [17, 18].

WKŁADKA WEWNĄTRZMACICZNA – t.zw. SPIRALA

         Wkładka – to przedmiot umieszczony w jamie macicy w celu spowodo-wania zmian błony śluzowej, które nie dopuszczą do zagnieżdżenia zarodka w macicy.

Wkładki wykonywane są z najrozmaitszych materiałów, obecnie najczęściej z tworzyw sztucznych. Posiadają one najrozmaitsze kształty. Zakłada się je przez kanał szyjki macicy. Do niektórych typów wkładek przymocowane są nitki, które zwisają przez ujście szyjki macicy do pochwy – obecność tych nitek ma świadczyć, że wkładka nie wypadła i znajduje się na swoim miejscu. Nitki te mogą służyć także do usunięcia wkładki.

W okresie międzywojennym w Niemczech wśród kobiet noszących wkładki miały miejsce 41 zgony z powodu powikłań infekcyjnych. W okresie powojennym też  było kilka przypadków ciężkich zachorowań, a nawet zgonów z powodu powikłań zapalnych w miednicy małej. Po tych zachorowaniach pozostawała trwała bezpłodność typu jajowodowego.

         Obecnie w użyciu są trzy rodzaje wkładek: wkładki obojętne biochemicznie, wkładki zawierające miedź metaliczną oraz wkładki zawierające hormon progestagenowy. 

         Wkładki obojętne, wykonane z nierdzewnej stali, używane są masowo w Chinach, są tam zakładane przymusowo po urodzeniu pierwszego dziecka. W krajach Zachodu wychodzą one z użycia, na ich miejsce stosuje się bardziej skuteczne wkładki biochemicznie czynne.

         Jony miedzi uwalniane z wkładek zawierających miedź są toksyczne tak dla plemników, dla komórki jajowej, jak i dla zarodka. 

         Wkładki zawierające progestagen działają wielostronnie: blokują owulację, zagęszczają śluz szyjkowy i powodują dodatkowe zmiany błony śluzowej macicy uniemożliwiające zagnieżdżenie zarodka. Skuteczność antykoncepcyjna tych wkładek ma być największa.  

         Wszystkie typy wkładek powodują odczyn zapalny w błonie śluzowej macicy, który uniemożliwia zagnieżdżenie zarodka. Oprócz tego wydzielina zapalna we wnętrzu macicy i w jajowodach utrudnia transport plemników, a krwinki białe zawarte w tej wydzielinie pochłaniają plemniki.

         W zapalnie zmienionej błonie śluzowej macicy pojawiają się nadżerki i polipy. Polipy po ich usunięciu odrastają i czasem zachodzi konieczność amputacji macicy.

Następuje zanik błony śluzowej macicy i jej podatność na zakażenia; w obecności wkładek miedzianych dochodzi czasem do niebezpiecznego zakażenia promieniowcem promienicy.

Gdy doszło do zwłóknienia błony śluzowej macicy – jego następstwem jest trwała niepłodność.

         W razie zbyt długiego noszenia wkładki może wystąpić zapalenie mięśnia macicy, rozprzestrzeniające się na otrzewną, pojawiają się rozległe nacieki zapalne miednicy małej naśladujące nacieki nowotworowe.

         Zdarza się ciąża jajowodowa.

         Zdarzają się zapalenia przydatków macicy (jajowodów i jajników) i ropnie przydatków wymagające leczenia operacyjnego.

3 procent kobiet noszących wkładkę - mimo to zachodzi w ciążę. Co piąta z nich kończy się poronieniem, czasem poronieniem septycznym.

Problemy zdarzające się przy stosowaniu wkładki:

-         wypadnięcie wkładki i zajście w ciążę;

-         przebicie macicy przez wkładkę, przemieszczenie się jej poza macicę – do jamy otrzewnowej, do jelita, do pęcherza moczowego. Następstwem tego stanu bywają ropnie miednicy małej, zrosty otrzewnowe, niedrożność jelit;

-         zapalenie jajowodów, z następowym upośledzeniem płodności;

-         nieprawidłowe krwawienia, czasem obfite.

Noszenie wkładki może być powodem uogólnionego zakażenia, prowadzącego do śmierci. Poważnym powikłaniem wymagającym leczenia operacyjnego jest przebicie ściany macicy przez wkładkę.

Przeciwwskazania do założenia wkładki: młody wiek, nie posiadanie jeszcze dziecka; swoboda seksualna z licznymi partnerami – bo zwiększa ryzyko zakażeń; stany zapalne pochwy, macicy i jajowodów; przebyte ostre zapalenie przydatków; przebyta ciąża pozamaciczna; mięśniaki macicy; niedorozwój i wady rozwojowe macicy; obfite krwawienia (zachodzi wtedy podejrzenie raka trzonu macicy); przebyte poronienie septyczne; przebyte połogowe zapalenie macicy; cukrzyca.

         Wystąpienie zapalenia przydatków, krwawień i silnych bólów – stanowią wskazanie do usunięcia wkładki.

         Pewna nosicielka spirali tak ocenia jej działanie: „Spirala powoduje mikroaborcje. Moje łono stało się cmentarzyskiem, miejscem straceń moich nienarodzonych dzieci. Przekształciłam się w maszynę do zabijania. Byłam podłą morderczynią” [12]. 

Społeczne konsekwencje antykoncepcji

         Przed 50 laty, gdy wprowadzano pigułkę hormonalną, spodziewano się, że antykoncepcja będzie wielkim dobrodziejstwem dla społeczeństwa. Oczeki-wano, że uwolni ona kobiety od ryzyka niechcianych ciąż i przypadkowego rodzicielstwa, zapewni kobietom kontrolę nad płodnością, pomoże im w zdobywaniu wykształcenia, umocni małżeństwa i ograniczy popyt na aborcję, gdyż poczynające się dzieci będą chciane i zaplanowane.

         Po 50 latach możemy stwierdzić, że nadzieje te nie zostały spełnione.

         Obecnie w Stanach Zjednoczonych 70 procent Amerykanek w przedziale wiekowym 15-44 lat stosuje jakąś formę antykoncepcji, jednak antykoncepcję hormonalną stosuje mniejszość – 24 procent, a najczęstszą formą stało się trwałe ubezpłodnienie pod postacią sterylizacji, której się poddaje 39 procent kobiet.

Wśród kobiet 40-letnich prawdopodobieństwo poddania się sterylizacji wynosi prawie 70 procent, a przy antykoncepcji hormonalnej pozostaje 6 %.   

         W ciągu półwiecza nie nastąpiło umocnienie małżeństw, przeciwnie, obecnie rozwodzi się prawie połowa małżeństw.

         Nie zmniejszyła się liczba aborcji, ale przeciwnie – ciągle wykonuje się tam półtora miliona aborcji rocznie.

         O ile przed 60 laty medycyna znała tylko 5 chorób przenoszonych drogą płciową, dziś wymienia się ich ponad 20, a niektóre z nich są nieuleczalne, mogą sprzyjać rozwojowi nowotworów i powodować niepłodność. Szacuje się, że w USA jedna na cztery osoby w wieku 13-45 lat jest zarażona którąś z chorób przenoszoną drogą płciową.

         Nie zmniejszyła się liczba ciąż pozamałżeńskich, zwłaszcza wśród nastolatek. Jeśli przed 50 laty procent ciąż pozamałżeńskich wśród nastolatek był mniejszy niż 10, obecnie wynosi 70. Obecnie połowa dzieci rodzonych przez nastolatki i młode kobiety przychodzi w USA na świat poza małżeństwem

         Liczba wypadków przemocy wobec dzieci w związkach pozamałżeńskich dramatycznie wzrosła, zdarza się u niemal 70 procent par żyjących w konkubi-nacie (podczas gdy tam, gdzie są oboje rodzice – tylko 2-3 procent).

         Gospodarstwa domowe samotnych matek mają znacznie niższe dochody aniżeli pełne rodziny. Rośnie liczba dzieci dorastających w rozbitych rodzinach, dzieci te mają mniejsze szanse zdobycia wykształcenia i znalezienia sobie miejsca na rynku pracy, wzrasta prawdopodobieństwo wejścia ich na drogę przestępczą [14].  

Piśmiennictwo

1. Zdrowie kobiet w wieku prokreacyjnym 15-49 lat. Polska 2006. Program Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju. Warszawa 2007.

2. Guillebaud J: Antykoncepcja. Medycyna Praktyczna, Kraków 2005.

   3. Bręborowicz GH (red.): Położnictwo i ginekologia. Warszawa 2005.

4. Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonywania oraz o skutkach stosowania w roku 2009 Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Warszawa 2010. 

5. Cerańska-Goszczyńska H, Kinle M: Efektywność metod naturalnego planowania rodziny. W: Troszyński M (red.): Rozpoznawanie płodności. Warszawa 2009, str. 120-124.

6. Szymański Z (red.): Płodność i planowanie rodziny. Szczecin 2004.

7. Podlewski JK i Chwalibogowska-Podlewska A: Leki współczesnej terapii – wydanie XIV,  Split Trading, Warszawa 1999. Hasło w indeksie farmakologicznym Hormona et analoga: „Składniki środków antykoncepcyjnych”.

8. Ehmann R: Problemy planowania rodziny. Antykoncepcja i jej skutki. Gdańsk 2004.

9. Ehmann R: Poronne działanie doustnych środków antykoncepcyjnych. Gdańsk 2004.

10. Głos dla Życia, 2001, 3: Antykoncepcja drogą donikąd.

11. Służba Życiu – Zeszyty problemowe, 1/2005: Środki wczesnoporonne.

12. Polo G: Od złudzenie do prawdy: Trafiona przez piorun stałam u bram Nieba i piekła. Katowice 2008, Vox Domini.

13. Gratkowski P: Antykoncepcja. W: Troszyński M (red.): Rozpoznawanie płodności. Warszawa 2009, str. 225-234.

14. Fehring RJ, Kurz W: Społeczne konsekwencje antykoncepcji. Głos dla Życia 2011, 2 (109): 23-24.

15. Tabor M.: Pigułka antykoncepcyjna, a świadoma zgoda pacjentki. Głos dla Życia 2011, 5 (112): 23-25.

16. Lerimore WL, Stanford JB: Postfertilization effects of oral contraceptives and their relationship to informed consent. Archives of Family Medicine 2000, 9, 2: 126-133.

17. Ślizień-Kuczapska E: Wybranie skutki medyczne antykoncepcji hormonalnej. Służba Życiu I/2011, 19-22.

18. Ejtminowicz N: O szkodliwości antykoncepcji hormonalnej. Służba Życiu I/2011, 22-23.

19. Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 11 września 1996 roku w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Dz. U. Nr 121 poz. 571.

Opracował:  Jerzy Matyjek, wersja XI.

   Toruń, 30 stycznia 2012 r.